Sistem Odaları

Sistem Odaları İçin İhtiyaç Tanımı

Sistem odası kurulumunda öncelikli gelen temel konular; enerji ihtiyacı, zemin tasarımı, kablolama, soğutma, güvenlik, gözetlemedir. Sistem odalarının ihtiyaçlarınıza göre bu başlıkların karşılanmasıyla kurulur.

Enerji İhtiyacı:

Sistem odalarının en önemli şartlarından biri olan enerji ihtiyacı, Blade Server’ların kullanılmaya başlaması ile iyice artmıştır. Standart serverlara göre çok daha az yer kaplayan bu serverlar sayesinde bir kabine sığabilecek server sayısı çok daha fazla olmuştur. Bu sayede güç tüketimi küçük alanlarda bile artmıştır. Bununla beraber server başına daha az enerji harcayan bu serverler sayesinde toplam güç tüketiminde büyük bir azalma olmuştur.
Sistem odalarınızın kesintisiz sürekli olarak çalışabilmesi için alınması gereken önlemlerden biri, güç kaynaklarınızı yedeklemektir. Enerji kaynağınızdan iki tane alınması sebebiyle maliyetin iki katı olmasına rağmen günümüzde enerji karşılamasının en azından iki farklı güç kaynağı tarafından olması önemlidir. Yeni serverların çoğu bu ihtiyaca uygun iki hatta bazen üç güç kaynağından beslenebilecek şekilde tasarlanır. Sistem odalarının güç tüketimi eskisi gibi metrekare başına değil artık kabin başına tasarlanarak daha uygun rakamlar elde edilir. Sistem odalarındaki hızlı güç artışı göz önünde tutularak, personel ve donanım güvenliği için topraklama yapılmaması önemli bir noktadır. Bunun yerine CENELEC EN 50310 veya ANSI/-J-STD-607-A standartları kullanılabilir.
Kablolama dizaynının önceden tasarlanması, her bir kabine çekilen güç kabloları, servera çekilen güç kabloları, PDU’ların kabloları arasında yaşanacak kablo karmaşasına engel olur.

Zemin Tasarımı:

Sistem odlarındaki oda zeminleri yükseltilmiş olmalıdır. Bu kablolamanın zenim altından yapılmasına imkan vermekle beraber, soğuk hava akışını sağlar. Döşeme minimum 50cm olacak şekilde yapılmalıdır ve döşeme yapılırken kabinler tam dolu olacakmış gibi düşünülüp minimum 1-1.5 ton ağırlığını kaldıracak güçte yapılmalıdır. Döşeme destek ayakları kabin yakınlarına veya altlarına koyulmalı ve herhangi bir sarsıntıda yerlerinden oynamayacak şekilde sabitlenmelidirler.

Kablolama:

Kablolama yükseltilmiş zemin ve kabinlerin üstünde kurulan kanallar sayesinde yapılır.
Zeminden kablolama için kabinlerin yerleri belirlenmeli, kablolar döşenmeli ve son olarak kabinler yerleştirilmelidir. Zeminin karo döşeme olması sayesinde istenildiğinde bu döşemeler kaldırılıp kablolara kolay erişim sağlanalabilir. Kablolama sırasında önem verilmesi gereken noktalardan biri, kabloların döşenmesi sırasında zemindeki olacak soğuk hava akışına engel olunmamasıdır. Zeminden kablolama genişleme için yeni kablo döşenmesinde kabinler yerleştirilmiş olduğu için dezavantajlıdır fakat görünüm olarak kablo karmaşası az olan bir dizayndır.
Kabin üstü kablolamada ise önemli nokta genişlemeye uygun ve çok daha rahat yapılabilmesidir. Ayrıca yer altındaki soğuk havaya engel bir durum olmaz. Buna karşılık kabloların kanallar içine iyi saklanmış olmamaları durumunda kötü bir görüntü ortaya çıkar.
Günümüzde sistem odaları için en yaygın olan sistem üstten kablolamadır. Artık sadece kablolar değil soğutma cihazları alçaltılmış tavanlar içine konularak düzenlenmektedir.

Soğutma:

Sistem odalarındaki cihazların çalışmasıyla sürekli ısı yaydıkları için bu ısıdan kaynaklanan sıcaklık artışı çok kısa sürede cihazların optimum çalışma sıcaklığından çıkıp zamanla cihazlara zarar verebileceği ve hatta bozabileceğini unutmayın. Soğutma sistemleri bu problemin önüne geçmek için tasarlanır. Soğutma sistemini tasarlarken, güç tüketimine eş değer bir soğutma sistemi olmalıdır. Örnek olarak 10KW güç harcayan bir kabini soğutmak için 10KW soğutma kapasitesine sahip bir soğutma sistemi olmalıdır. Standart serverlardan daha az enerji harcayan Blade Serverlar bu açıdan da önemlidir. Havalandırma sistemleride enerji kaynaklarındaki gibi yedekli çalışmalıdır çünkü havalandırma sisteminde olabilecek herhangi bir duraksama sistem odanızdaki cihazları hatta tüm odayı tehlike altına sokabilir.
Soğutma sistemi oluşturulurken en önemli nokta kabin yerleşimidir. Kabinler yerleştirilirken, kabin sıraları arasında soğuk ve sıcak hava koridorları oluşturulması çok önemli bir noktadır. Soğuk hava koridorları oluşturulurken dikkat edilmesi gereken nokta, serverları önden soğuk hava alıp arkadan sıcak hava verecek şekilde yerleştirmek ve bu sebeple kabin yerleştirilmesi sırasında soğuk hava kanalına serverların ön tarafı, sıcak hava tarafına bakan serverların arka tarafı komşu yüz yüze olmalı. Yani bir kabin, bir komşusuyla yüz yüze olarak soğuk hava kanalı oluştururken, diğer komşusuyla arka arkaya olup sıcak hava kanalı oluşturmalıdır. Yükseltilmiş taban kullanarak zemindeki boşluğa soğuk hava basılmalı, soğuk hava koridoru olarak belirlenen kabin sıraları arasındaki koridorların zeminlerine yerleştirilecek ızgaralardan soğuk havanın yükseltilmiş zeminden çıkıp serverların önlerinden server içlerine emilmesine imkan verilmeli, server içinde ısınan sıcak havanın ise server arkasından sıcak hava için belirlenen koridora atılması sağlanmalıdır. Sıcak hava koridorunda toplanacak hava yükseleceği için bu koridorların tavanlarından bu hava emilerek soğutma düzeneğine tekrar soğutulmak üzere gönderilecek şekilde bir hava devri daim sistemi kurulmalıdır. Koridorlar arasında sıcak ve soğuk havanın karışmasına imkan verecek boşluklar bulundurulmamalıdır.
Kabin sıraları arasındaki boşluklar serverların sökülüp takılacağı kadar geniş olmalı, sıcak hava koridorlarındaki aralıkda ısıyı çok yükseltmeyecek kadar aralıklı bırakılmalı. Standart boşluk 1m olarak belirlenmiştir.
Eğer kablolama zeminden yapılacaksa soğuk hava geçişine engel olmayacak şekilde ayarlanması önemli bir noktadır. Ayrıca data ve iletişim kabloları sıcak hava koridoru altındaki kanallardan, elektrik kabloları soğuk hava koridoru altındaki kanallardan geçirilmelidir.

Güvenlik:

Sistem odasının güvenliği için odaya sadece yetkili personelin girmesine izin vermek önemli bir güvenlik gerekçesidir. Bu sayede bilinçli yada bilinçli hasarların önüne geçilebilir. Bunu sağlamak için sistem odası kapılarına kartlı geçiş kontrolü veya biometric sistemler gibi birçok alternatif sistemden birinin kurulması tavsiye edilen bir önlemdir. Oda içinde yapılan çalışmalarında mutlaka kayıt altında tutulmasıda önemli bir noktadır.
Sisteminizin büyüklüğü, önemi veya kullanım amaçlarına göre ekstra önlemlerde alına bilir. Sadece oda giriş izinleri değil kabin erişimlerinde de çeşitli yetkilendirme önlemleri alınabilir. Buda elektronik veya mekanik kilitlerle engellenebilir.

Gözetleme:

Sistem odanızdaki çevresel koşulların gözlenmesi ve kontrol altında tutulması güvenlik kadar önemli bir faktördür. Bu oda da olabilecek herhangi bir hasarın şirketinize vereceği hasar büyük olabilir. Bu sebeplerden dolayı olası tehlikelerin erken tespiti ve önlemini çok kritik bir noktadır. Odanın belirli noktalarında, ihtiyaca göre sıcaklık, nem, duman, hava akışı, ışık gibi çevresel faktörleri algılayan sensörler yerleştirilmesi ve bunların ayarlanması bir tehdit durumu oluşmasında yetkili personele uyarı gönderilmesini (e-mail, SMS, sesli mesaj) sağlayan bir sistem oluşturulması çok önemlidir.
Günümüzde ortam izleme ve yönetim çok gelişmiştir ve her türlü ihtiyacınıza göre, size özel çözümler üreten firmalar mevcuttur. Kullandığınız sisteme göre sadece problem anında yetkili personele haber vermekle kalmayan ayrıca belirlediğiniz koşullara göre sistemi kontrol eden, tanımlı fonksiyonlara göre olası problemlere engel olan bir sistem kullanırsanız sistem odanızın 24 saat problemsiz çalışmasına önemli destek sağlanabilir.
Bir yangın oluşumuna karşı kurulmuş yangın söndürme sisteminin su yerine CO2 gibi gazlı söndürme sistemlerinin kullanılması, nerdeyse tamamen hassas elektronik cihazlardan oluşan sisteminizdeki oluşabilecek potansiyel hasarı minimuma indirir. Fakat CO2 sistemlerinin de su sistemlerine göre belli dezavantajları vardır. Ayrıntılı bilgi aşağıda anlatılmaktadır. Ayrıca yangın, su basması gibi olabilecek sorunlara karşı müdahale edecek personelin önceden tanımlanıp görevlerinin belirlenmesi, duruma en çabuk ve etkili sonuç getirilmesinde önemli rol oynar. Ayrıca sistem odası içine kamera kayıt sistemi yerleştirerek odanın kayıt altında tutulması, odaya giriş çıkış kayıtları tutmak önemli gözetleme yöntemleri arasındadır.

Sistem odalarında potansiyel problemler ve çözümleri

Sıcaklık:

Her cihaz gibi sistem odanızdaki cihazlarında belli bir optimum çalışma sıcaklık aralığı vardır. Bu aralık içinde oldukları zaman sistem üzerindeki stres azalır ve ömrü uzar ayrıca en iyi performansı sağlar. Bu aralığın üzerine çıkıldığında veya altına inildiğinde sistem performansı düşer bu aralık çok açılırsa sisteminizde kalıcı zararlara bile sebep verebilir.
Bu problemlere engel olmak için;
 Sisteminize uygun bir çalışma aralığı belirleyin
 Sistem odanızda büyüklüğüne göre bir yada daha fazla sıcaklık sensörü yerleştirin ve belirlediğiniz aralık dışına çıkarsa alarm oluşmasını sağlayın. Eğer ortam izleme sistemi kullanıyorsanız sıcaklık değerlerinizi takip edebilir, kullandığınız sisteme göre bir artış veya düşüş oluşumunda otomatik düzenlemeler yapabilirsiniz.
 Kabinlerinizi ve bilgisayar kasalarınızı duvarlara çok yakın yerleştirmeyin. Duvara çok yakın olunursa havalandırma sistemini kesebilir ve sıcaklık artışına sebep olunabilir.

Nem:

Sıcaklık gibi nemde sistem odanızdaki cihazların çalışması için gerekli olduğu gibi belli bir optimum çalışma aralığı bulunmaktadır. Nem oranının bu değerler dışına taşması statik elektrik yüklenmesini etkileyebilir. Oranın düşmesi halinde manyetik teyp veya benzeri sistemler hasar görebilir. Artması halinde ise cihazlarda kısa devreye sebep olabilir. Nem oranını korumak için gerekli önlemler;
 Nem düzeyinin %25 ile %50 arasında tutulması
 Ortam izleme sistemleri kullanılıyorsa, sistem odasına odanın boyutuna göre bir veya daha fazla nem algılayıcı sistem yerleştirip belli bir oranın dışına çıktığında alarm oluşturacak şekilde kurulum yapmak, eğer kullandığınız sistem izin veriyorsa belirlenen sınırların dışına çıkıldığında otomatik olarak istemi düzenleyici önlemleri sağlayacak fonksiyonlar belirlenmesidir.

Su:

Su, sistem odanızdaki cihazları çok kısa sürede büyük hasarlar verebilir hatta kullanılmaz hale getirebilir özellikle sistem çalışır durumdayken bu problemin yaşanması çok tehlikelidir. Bu tehlikenin oluşmasının sebebi bir çok elektronik cihazın düşmanı olan kısa devre oluşmasıdır. Su ile temas eden devrelerde kısa devre oluşumuyla gerçekleşecek ısınma nerdeyse anında devrenin erimesine sebep olur. Yada cihaza göre kısa devre sonucunda sistem aşırı akım çekip elektronik cihaza zarar verebilir.
Su ile gelecek zararlar sebepleri en çok yağmur ve su baskınıdır ama bunun yanında su ile çalışan yangın söndürme sistemleri ve en son olarak da insan faktörüdür.
Suya karşı alınabilecek önlemler;
 Sistemlerinizin yakınlarına, zemine ve sistem odası girişlerine su sensörleri yerleştiriniz. Eğer ortam izleme sistemi kullanıyorsanız bu sensörleri sisteminizle entegre ederek herhangi bir problem durumunda anında ve nerde olursanız olun haber alabilirsiniz. Ayrıca eğer kullandığınız sistem izin veriyorsa, gerektiğinde otomatik olarak elektriği kesecek şekilde yönetim fonksiyonları oluşturabilirsiniz.
 Eğer sistem odasının olduğu bina su baskını tehdidi içinde ise sistem odasındaki cihazları ve kabinleri yerden yüksek bir yere kurmanız tavsiye edilir.
 Sistem odası içindeki cihazların yanına hiçbir sıvıyla yaklaşılmasına izin vermeyiniz. Mümkünse bu oda içinde bulundurmayınız.

Duman:

Duman sistem odalarınızdaki disklere büyük hasar verebilecek bir diğer tehdit unsurudur. Duman en çok disk kafalarına ve optik disklere büyük hasarlar verebilir. Sistem odalarında ekranlar öncelikli olmak üzere, bir çok çeşitli elektronik alet çeşitli sebeplerden dolayı duman üretebilir ve çevresine hasar verebilir. Fakat duman riski en fazla oluşturacak faktör insan, daha doğrusu sigaradır.
Dumana karşı alınacak önlemler aşağıda belirtilmiştir.
 Sistem odalarınızda mutlaka duman detektörleri yerleştiriniz. Bu detektörlerin her zaman çalışır durumda olduğunun kontrolünü yapınız.
Detektör yerleşimi yükseltilmiş zeminlerde zemin altına, alçaltılmış tavanlarda tavan üstüne yerleştiriniz. Eğer mümkünse hem zemin altına hem de tavan üstüne detektör yerleştirmeniz en büyük güvenliği sağlayacaktır.
 Sistem odasında çalışan yetkililerin veya bu oda yakınında çalışan kişilerin bu odada veya yakınlarında sigara içmemeleri için uyarıda bulununuz.
 Sistem odasının iç veya dış çevresinde, ağır duman üreten işlerin yapılmadığından emin olunuz. Açık kapı veya pencere aracılığıyla odanın içerisine girebilecek duman tehlikesini unutmayınız.

Elektrik Dalgalanmaları:

Sistem odanızdaki bütün cihazlarız, elektrik dalgalanmasından büyük derecede etkilenebilir. Çok ufak ve kısa voltaj düşüşü yada yükselmesi bile sisteminizin nerdeyse tamamına hasar verir. Bu tehlikeden korunmanın yolları;
 Sisteminize ulaşan enerji kaynağının mutlaka sabit bir voltaj olduğundan, elektrik tesisatınızı uzman ekiplere yaptırın ve düzenli olarak kontrol edin.
 UPS, jeneratör gibi enerji kaynaklarınızı mutlaka yedekli olarak bağlayın ve sadece elektrik gittiğinde devreye girecek şekilde değil düzenleyici (regulator) olarak da çalışmalarından emin olun.
 Ana güç kaynağınızın devre dışı kalması halinde yedek güç kaynağınızın voltaj düşmesine izin vermeden devreye giren bir sistem olduğundan emin olun.
 Ortam izleme cihazları kullanıyorsanız, voltaj ve frekans gibi değerlerinizi gözetleyecek sistemleri eklemeniz tavsiye edilir.

Yangın:

Bilgisayar sistemleri için her zaman zayıf bir nokta olan yangın, sistem odaları için en büyük ve hasar potansiyeli en fazla olan tehditlerden biridir. Yangın büyük boyutlarda olmasa ve sisteme doğrudan zarar verecek boyutlarda olmasa bile, yüksek sıcaklık harddisklerin ve diğer parçalar üzerindeki lehimlerin erimesine, plastiklerin hasar görmesine sebep olabilir.
Daha öncede belirtildiği gibi su temelli yangın söndürme sistemleri elektronik aletlere hasar verme riskine sahip olduğu için, sistem odalarında kullanılması tavsiye edilen yangın söndürme sistemleri Co2 kullanan sistemlerdir.
Seçtiğiniz sistem ne olursa olsun, sistem odanızda yangın ile ilgili uyulması gereken kurallar;
 Taşınabilir yangın söndürücüler her daim kapının olabildiğince yakınında olmalı ve sistem odasına giriş yetkisi olan personelin, söndürücüyü kullanma konusunda mutlaka yetkili olmalıdır. Gerekirse bu konuda önceden tatbikatlar ve eğitimler düzenlenmelidir.
 Yangın söndürücünüzün doluluk durumunu düzenli olarak (aylık veya 2 aylık) aralıklarla mutlaka denetleyin. Boşalmış olmaları durumunda yenilemeyi asla geçiktirmeyin. Üzerinde gösterge olan yangın söndürme aletleri kullanılırsa söndürücünün durumunu çok daha kolay kontrol edebileceğinizden, bu göstergeye sahip yangın söndürücüleri tercih etmeniz tavsiye edilir.
 Eğer yangın söndürücünüz CO2 veya Halon gazı içerikli ise, yangın alarmı sırasında içeri girecek personelin gazdan etkilenmemesi için ne yapması gerektiğini bilmesi gerekmektedir. Ayrıca yapılması gerekenleri içeren uyarı levhalarını duvara asmanız tavsiye edilir.
 Eğer otomatik yangın alarmı kullanıyorsanız yanlış alarm durumlarında kolay durdurulabilir olduğunu kontrol ediniz.
Birçok yangın söndürme sistemi, alarm sırasında devreye girerken bölgedeki elektriği keserek herhangi bir problem yada tehlike olmasına karşı güvenlidir. Fakat yangın sonrası bu sistemleri tekrar devreye sokmadan önce iyice kurumuş olmalarından emin olunması gerekmektedir. Bütün önlemler alınmış tamamen kuruması beklenmiş olmasına rağmen sudaki mineral oranının yüksekliği sistem için tehlikeli olabilir ve zarar verebilir. Bu sistemlerin temizlenmesi için profesyonel bir ekibin yardımının kullanılması zarar oluşması ihtimalini minimuma indirir. Buna karşılık daha güvenli gözüken CO2 tabanlı söndürme sistemleri ise belli problemlere sahiptir. Birçok uzman suya göre daha az riskli olmasına rağmen, sistem odalarında yangın söndürme sistemi olarak su kullanan sistemleri tavsiye eder. Bunun sebebi gazlı sistemlerin en fazla birkaç dakika çalışabilme kapasitesi olmasına rağmen su sistemlerinin uzun süre boyunca çalışmasını devam edebilme şansına sahip olmasıdır. Eğer gazlı sistem tükendiği zaman yangın tam anlamıyla sönmemiş ise sonuçta suyun verebileceğinden çok daha büyük hasarlar oluşabilir.
Eğer su tabanlı otomatik bir sistem kurulacaksa, sistemde döşenecek su borusunun kuru-boru özelliği olduğundan emin olmalısınız. Bu sayede kaza eseri suyun yangın dışında sızması veya akması gibi problemler olma ihtimali azalmış olur.

Ortamın Tozlanması

Toz duman gibi disk kafalarında birikir ve disklerinizi kullanılmaz hale getirebilir. Uzun vadede disklerin kayıt bölümlerine bile zarar verip diski tamamen bozabilir. Bunun sebebi havadaki tozların büyük bir çoğunluğunun iletken olmasıdır. Her ne kadar sistemlerdeki fanlar sadece sistemi soğutma amaçlı değil aynı zamanda sistem içerisinde olan tozları dışarı atmaya yarar. Fakat sistem içinde belli bir süre kalan toz kısa devreye neden olarak sisteminize zarar verebilir, uzun süre temizlenmezlerse, sistem içinde sıcaklık artışına bile neden olabilirler.
Tozlanmaya engel olmak için alınabilecek önlemler;
 Sistem odanızı temiz tutun ve düzenli olarak temizletin, toz aldırın.
 Eğer sisteminizde hava filtresi varsa, bunları düzenli olarak değiştirin. Eğer çok kullanımlı ise temizleyin.
 Kasaların içlerini telle yada toz beziyle değil kompresör ile temizleyin. Bu yolla hem daha iyi temizlenir, hem daha kolay temizlenir hem de elle temizlemekten daha güvenli olur.

Deprem veya Sarsıntılar:

Deprem veya sarsıntılar direkt olarak sisteminize zarar vermesede dolaylı yoldan etkileyebilir. Sistem odanızdaki kabinlerin ve kasaların devrilmesine ve içindeki cihazların hasar alması yerlerinden çıkması veya kopmalarına sebep olabilir. Bununla ilgili alınabilecek önlemler;
 Kabinlerinizi ve bilgisayar kasalarınızı kalıcı olmamak ve elle çıkartılması kolay olacak şekilde sabitleyebilirsiniz.
 Sistem odası içinde devrilmesinden dolay tehdit oluşturabilecek eşyalar tutmayınız. (Su bidonu, çaydanlık gibi)
 Eğer yükseltilmiş zemin kullanıyorsanız bu zeminini tutan zemin ayaklarının yere iyi yerleştiğinden, sallantılarla kolayca oynamayacak şekilde sabitlendiğinden emin olunuz. Mümkünse sabitliği desteklemek için kabinleri bu ayakların üstlerine yerleştiriniz.

Böceklenme Sorunu:

Böcekler genelde kasa içlerinde ve kablo tomarları arasında bulunurlar. Anahtarlı güç kaynağının anahtarına sıkışan bir böcek kısa süre içerisinde siteminizi kullanılmaz hale getirebilir. Ayrıca örümcek ağlarında toplanan tozlar büyük hasarlara sebep olabilir. Ufak fan veya soğutucular içinde sıkışıp sistemin aksamasına sebep olabilirler. Böceklerden korunmak için düzenli olarak ilaçlama yapılmalıdır. Ayrıca odanın uygun bölgelerine böcek ilaçları (tabletler) koyulmalı ve bunlar düzenli olarak değiştirilmelidir.
Yiyecek ve İçecekler
Sistem odanızın sağlıklı ve uygun bir şekilde çalışması için uyulması gereken son kural, bu oda içindeki hiçbir cihaza elinde yiyecek veya içecek olan birini yaklaştırmamaktır. Bir sistemin bozulması için yarım bardak su veya içecek yeterlidir. Ayrıca Yiyecekler özellikle yağlı yada yapışkan özelliği olan yiyecekler parmaklardan manyetik disklere kolayca bulaşabilirler. Bu problemleri önlemenin en iyi yolu bu oda içine kesinlikle yiyecek veya içecek sokmamaktır.